1. Rzeźba terenu

Rzeźba terenu Nadleśnictwa jest bardzo urozmaicona. Przeważającą część tworzy wysoczyzna morenowa, charakteryzująca się głównie krajobrazem falistym równin morenowych, za wyjątkiem bardziej pagórkowatego fragmentu południowego (leśnictwo Płotno). Natomiast wschodnia część Nadleśnictwa położona jest na obszarze pagórkowatym pochodzenia pojeziornego. Przez leśnictwa Płotno, Wężnik i Recz biegnie łukowato wał morenowy ze wzniesieniami od 50 do 120 m n.p.m., poprzecinany gęstą siecią wąskich rynien i zabagnionych pradolin starych tarasów rzecznych.

2. Budowa geologiczna

Wśród utworów geologicznych dominują lodowcowe piaski i gliny zawałowe. W dolinach rzek Płonia, Mała Ina i Ina oraz w licznych zagłębieniach bezodpływowych, a także nad brzegami jezior występują torfy, gleby murszowate i czarne ziemie. Zachodnią część Nadleśnictwa charakteryzują iły, mułki i piaski pochodzenia zastoiskowego. W południowej części leśnictwa Mogilica i w zachodnim fragmencie leśnictwa Ziemomyśl żyzne siedliska tworzą płaty gliny moreny dennej. W dolinie nad rzeką Iną od Recza do Piasecznika znajdują się piaski rzeczne starych tarasów rzecznych, poprzeplatane wyspowo piaskami wodnolodowcowymi. W środkowej części leśnictwa Wężnik i na zachód od Recza wzdłuż drogi asfaltowej występują wodnolodowcowe piaski sandrowe.

3. Szata roślinna i świat zwierzęcy

Z budową geologiczną ściśle związane są szata roślinna i świat zwierzęcy, tworzące razem całą gamę przeróżnych ekosystemów. Dla nas, leśników, najważniejsze to ekosystemy leśne i związane z nimi ekosystemy łąk śródleśnych i stref ekotonowych (specyficzne partie drzewostanów, znajdujące się na przejściu pomiędzy lasem i krajobrazem otwartym lub na przejściu pomiędzy różnymi drzewostanami we wnętrzu kompleksów leśnych). Ta ścisła zależność biocenozy leśnej i biotopu oraz znaczna ich różnorodność spowodowały, że wydzielono kilkanaście typów siedliskowych lasu.

Z glebami żyznymi łączą się siedliska lasowe o bogatej szacie roślinnej. Siedliska borowe są uboższe i skład biocenozy jest tu skromniejszy, ale i zupełnie odmienny, przez co na równi  ciekawy i fascynujący. Na wszystkich siedliskach borowych dominują drzewostany z panującą sosną. Również na siedliskach lasowych świeżych zdecydowanie przeważają drzewostany sosnowe, ale poważny udział mają tu  też  drzewostany z panującym dębem, bukiem i jodłą.

Szata roślinna ekosystemu leśnego to nie tylko drzewa. Krzewy i rośliny runa to ważne jego elementy składowe. Spośród nich na naszym terenie występuje kilkadziesiąt gatunków podlegających ochronie gatunkowej. Najciekawsze to pełnik europejski (Trolius europeas),  obrazki plamiste  (Arum maculatum)), oraz storczyk szerokolistny (Orchis latifolia).

Stanowiska występowania tych roślin chroni się u nas czynnie, a więc nie prowadzi się tu prac gospodarczych, mogących je zniszczyć. Chronione są także najokazalsze  egzemplarze drzew w ramach pomników przyrody, a całe ich zgrupowania w ramach zespołów przyrodniczo-krajobrazowych.

Świat zwierzęcy lasów jest równie bogaty, jak roślinny. Gromada ssaków reprezentowana jest przez podstawowe gatunki łowne: łosia, jelenia, sarnę, dzika, daniela, zająca, lisa, jenota, borsuka, kunę, norkę, tchórza i piżmaka. Z ciekawszych zwierząt chronionych odnotowano występowanie łasicy, gronostaja,   podkowca dużego, mroczków, a z częściowo chronionych – bobra i wydrę. Ptaki reprezentowane są przez wiele gatunków rzadkich i zagrożonych: bielika, bociana czarnego, błotniaki, krogulca, kobuza, derkacza, płomykówkę, pójdźkę, puszczyka, dudka, świergotka drzewnego, muchołówkę małą, białoszyją i żałobną, wilgę.

Z gromady gadów występują u nas jaszczurka zwinka i żyworodna, padalec oraz węże: żmija zygzakowata, zaskroniec. Z płazów występują m.in. traszki, rzekotka, grzebiuszki, ropuchy paskówki, a z owadów m.in. jelonek rogacz, paź królowej i żeglarz oraz biegacze.